Evde Bakım Yardımı

Evde bakım aylığı alabilmek için bazı genel şartların sağlanması gerekmektedir.

Bu şartlar aşağıdaki gibidir:

1. Engelli bireyin sağlık raporunda "ağır engelli" ibaresinin bulunması zorunludur.
2. Aile bütçesindeki toplam gelir, hane üye sayısına bölündüğünde bireysel gelir, asgari ücretin üçte iki oranının altında olmalıdır.
3. Sosyal hizmet uzmanları tarafından yapılan sosyal incelemede engelli bireyin bakıma ihtiyaç duyduğu tespit edilmelidir.

Evde Bakım Aylığı Başvurusu Nereye ve Nasıl Yapılır?

Evde bakım aylığına başvuru işlemleri, şehirlerde Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü'ne, ilçelerde ise Sosyal Hizmet Merkezleri'ne gerçekleştirilmektedir.

Başvuru için gerekli belgeler nelerdir?

• Başvuru dilekçesi
• Engelli bireye ait engelli raporu
• Engelli birey ve bakım veren kişinin kimlik fotokopisi ve asılları
• Adrese dayalı sistemdeki hane sakinlerinin beyanı (ikametgah adres belgesi)
• Hanede yaşayanların gelir durumunu gösterir belgeler (maaş bordrosu, varsa kira gelirine dair beyan)
• Engelli bireye ait iki adet fotoğraf
• Engelli birey eğitim alıyorsa eğitim belgesi
• Varsa, engelli birey için vasi kararı; ebeveynler boşanmışsa, bunu gösteren mahkeme kararı gereklidir. Ebeveynler boşanmadıysa ve birisi ayrı yaşıyorsa, ayrı yaşayan ebeveynin gelirinin de beyan edilmesi şarttır.

Maaş Kesinti Durumu için Ne Yapılmalıdır?

Maaşın kesilmesine ilişkin yazılı bir gerekçe talep edilmelidir. Eğer bu gerekçe haksız bulunuyorsa itiraz yapılabilir. İtiraz olumsuz sonuçlanırsa, mahkemeye başvurma hakkı da mevcuttur. Ancak dava sürecinde tüm mahkeme masraflarının davacıya ait olacağı ve kaybedilmesi halinde karşı tarafın avukatlık ücretinin ödenmesi gerektiği unutulmamalıdır.

Maaş kesintisinin sebebi, doğru belgeler veya sağlık kurulu raporu kullanılmadığı durumunda, 27 Ocak 2017 tarihinden önceki ödenen maaşlar ve bu maaşlara ait faizler affedilmiş olup (6770 sayılı yasa, 6. Madde), bu tarihten sonraki ödemeler faiz ile birlikte geri alınacaktır. Taksitli ödeme talebi için Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü/Sosyal Hizmetler Müdürlüğü ile irtibata geçilmelidir.

Hane Gelirinin Hesaplanmasında Kimler Dikkate Alınır?

Hane gelirine dahil olanlar; engelli bireyin kendisi, aynı evde yaşayan eşi, çocukları, anne ve babası ile torunları (eğer evli değillerse) ve üvey bireylerdir.

Evli olmayan kardeşler, eşinin anne ve babası, eşinin evli olmayan kardeşleri, başka bir adreste bulunsalar bile evli olmayan ve eğitimine devam eden çocuklar ve bu durumdaki kardeşler ile eşin kardeşleri de bakım yükümlülüğü kapsamında yer almaktadır.
Ayrıca, aynı konutta yaşayan ancak askerlik görevini icra eden baba, çocuk ve kardeşler ile ayrı adreslerde yaşayan engelli birey üzerindeki velayet hakkı süren anne ve baba da bu bağlamda değerlendirilir.

Engelli bireyin ihtiyaçlarını karşılamakla yükümlü olan herhangi bir akraba bulunmaması durumunda, engelli bireyle aynı evde yaşayan, bakım hizmeti sunmayı yazılı olarak taahhüt eden akrabalar, vasiler ve benzeri kişiler de aynı kriterler çerçevesinde ele alınmaktadır. Bu bireylerin gelirleri toplam gelire dahil edilecektir. Ancak torunlar, hanedeki kişi sayısına dahil edilmemektedir.

Kimler Bakıcı Olabilir?

Yönetmelik kapsamında, bakıma muhtaç engelli bireyin bakıcısı olarak, üvey aile üyeleri de dahil olmak üzere, bireyin eşi, çocukları ve onların eşleri, anne ve babası, bu ebeveynlerin anne ve babaları, torunları ve torunlarının eşleri, kardeşleri ve kardeşlerinin eşleri, kardeşlerin çocukları ve onların eşleri ile birlikte bireyin eşinin anne ve babası, eşinin kardeşleri ve bunların eşleri ile çocukları, amcaları ve onların eşleri, amca çocukları ve bunların eşleri, halaları ve halalarının eşleri, hala çocukları ve onların eşleri, dayıları ve dayılarının eşleri, dayı çocukları ve onların eşleri, teyzeleri ve teyzelerinin eşleri ile teyze çocukları ve onların eşleri bakım maaşı alma hakkına sahip olabilirler.

Evde Bakım Maaşı Başvuru Süreci

Başvuru yapıldıktan sonra, belgelerin tamamlanmasının ardından, bakım hizmetleri değerlendirme kurulu ev ziyareti gerçekleştirecek ve engelli bireyin bakım ihtiyacına yönelik bir rapor hazırlayacaktır.

Bu rapor oluşturulurken, engelli bireyin ve bakım yükümlülüğü taşıyan kişilerin gelirleri, fiziksel, zihinsel, duygusal, psiko-sosyal ve demografik özellikleri ile geçmişteki durumları değerlendirilecektir. Ayrıca, engellinin hakları, yararlanabileceği özel eğitim, mesleki rehabilitasyon, tıbbi tedavi ve rehabilitasyon, sosyal destekler ve diğer hizmetler ile ilgili olarak da değerlendirmeler yapılacaktır. Gözlemlenen yaşam standardı ile beyan edilen gelir arasında bir farklılık tespit edilirse, gelir ile ilgili ek bilgi ve belgeler talep edilecek ve resmi veya özel kişiler ve kurumların bilgileri kullanılarak detaylı bir inceleme yapılacaktır.

Engelli Birey ile Bakıcısının Aynı Konutta Yaşaması Zorunlu mu?

hanede bakım maaşı alabilmek için, hem engelli bireyin hem de bakım sağlayıcısının aynı evde ikamet etmesi gerekmektedir. Bakıma muhtaç engelli bireyle yakın akrabası arasında aynı adreste yaşama zorunluluğu bulunmaktadır. Ancak, bakım ihtiyacı olan kişiye yardımcı olabilecek başka birinin bulunmaması durumunda, bakım hizmetleri değerlendirme heyetinin verilen hizmette herhangi bir sorun veya eksiklik olmadığına dair kanaatine ulaşması halinde, farklı bir adreste yaşayan bir akraba da bakım hizmeti sunabilir. Bu durumda, engelli bireyin 24 saat içinde tüm bakım ihtiyaçlarının karşılanması ve gündelik en az 8 saat süreyle engelli bireyle birlikte olunması gerekmektedir. Ayrıca, bakım raporunda bu süre zarfında en az 8 saat birlikte kalındığını gösteren bir kayıt bulunmalıdır.

Engelli Bir Çocuğa Bakmakla Sorumlu Olan Bir Ebeveyn, Emeklilik Hakkı Kazanmak İçin Çalışmak İstediğinde Nasıl Bir Yol İzlemelidir?

Eğer bakım veren kişiler istihdam ediliyorsa, günde 8 saat çalışıp geriye kalan zamanı engelli yakınlarına ayıran bireylere bakım maaşı bağlanması durumunda, fiili bakımın gerçekten yapılıp yapılmadığına dair Bakım Hizmetleri Değerlendirme Heyetinin kararı kritik bir öneme sahiptir. Bakıcının işe gittiği süre içerisinde engelli bireye kimin bakacağı konusunda sosyal hizmet uzmanlarıyla görüşmek önem taşımaktadır.

Önemli Hususlar:

1. Engelli raporu süresi dolmadan önce, imkan dahilinde yeni bir rapor sunulması gerekmektedir. Eğer bu süre zarfında rapor sağlanamazsa, yetkililere bilgi verilmesi elzemdir; aksi takdirde maaşın kesilme riski bulunmaktadır.
2. Engelli sağlık raporu yenilendiğinde, raporda "ağır engellilik" ibaresinin kaldırılması durumunda maaş ödemesi durdurulacaktır.
3. Aile geliri artışı, ailede yaşayan birey sayısındaki değişiklikler ya da hanelerden birinin işe girmesi halinde, 1 ay içinde yetkililere bildirimde bulunulması zorunludur. Bu bildirimin yapılmaması ve gelir artışının tespiti halinde maaş kesilecektir.
4. Maaş kesilmişse, tekrar bağlanma şartları oluştuğunda başvuru süreci ilk müracaat gibi gerçekleştirilmelidir. Bakım maaşını yeniden hak edenlerin, daha önceki ödemeleri durdurulmaz.
5. Acil başvurular her zaman öncelikli olarak ele alınır.
6. Engelli bireyin vefatı durumunda, ilgili birimlere 15 gün içerisinde bildirim yapılması gerekmektedir.
7. Adres değişikliği durumunda mutlaka bildirimde bulunulmalıdır. Bu bildirimle ilgili alınan belgenin, taşınılan yer başka bir il veya semtteyse, yeni ikamet edilen yerin il müdürlüğüne iletilmesi gerekmektedir; aksi takdirde maaş kesilecektir.
8. Maaş kesildiğinde, kesilme sebebini öğrenmek ve duruma itiraz etmek amacıyla yazılı başvuru yapılmalı, dilekçenin bir kopyası alınmalı ve teslim tarihi kaydedilmelidir.
9. Aylık ödeme tutarı, memur maaş katsayısının 1000 ile çarpılması ile belirlenmektedir.
10. Hane içinde bakım gerektiren birden fazla engelli mevcutsa, ilk ağır engelli dışında her bir bakım gerektiren engelli kişi iki kişi olarak sayılmaktadır. Ancak bu durum, yalnızca ağır engelli raporu bulunan bireyler için geçerlidir. Eğer bir engelli ağır engelli, diğeri ise engelli veya her iki birey de engelli ise, her ağır engelli için ayrı maaş bağlanır.
11. Eşler ayrı yaşayan bireyler olarak değerlendirilmektedir ve boşanma gerçekleşene kadar hane üyesi kabul edilerek gelirleri hane gelirine dahil edilmektedir.
12. Maaşlar Ziraat Bankası'na yatırılmaktadır. Diğer bir bankada hesap açmak isteyenlerin bu durumu yetkililere bildirmesi gerekmektedir.
13. Çocukların özel eğitime devam etmesi, bakım maaşı alınmasını engelleyen bir unsur değildir.
14. Engelli bireyin hastaneye yatırılması durumunda, bu durum yetkililere bildirilmelidir.
15. Yetkililerin hane ziyareti sırasında, engelli bireyin bakıcısız kaldığı tespit edilirse maaş kesilebilir.
16. Bakıcı değişimi gerektiğinde, değişiklik yapılmadan önce durum hakkında bildirimde bulunulması zorunludur.
17. Tatil veya yaz döneminde bir süreliğine başka bir yere gidileceği durumunda, gitmeden önce kesinlikle bildirim yapılmalıdır.
18. Bakım maaşı için herhangi bir yaş sınırı bulunmamaktadır.
19. Eğer bakıcının kendisi de ağır engelli ise, o kişinin bakıcılık yapması mümkün değildir. Engelli oranı %57 ve üzeri olan bireylerin bakıcılık yapabilmesi için sosyal hizmet müdürlüğünden bilgi almaları şarttır.
20. Engelli maaşı alan bireylere, ayrıca bakım maaşı da bağlanabilir. Ancak, bakım maaşı haneye eklenirse, engelli maaşı için gerekli olan kişi başına düşen gelir, asgari ücretin üçte birinden az olmalıdır.
21. Engelli maaşı ve yaşlılık maaşı alan bireylerin aylıkları, hanede bakım maaşı gelir hesaplamasında hane gelirine dahil edilmez.
22. Hane gelirinin hesaplanmasında, evde ki kredi ve icra ödemeleri hiçbir şekilde göz önünde bulundurulmaz.
23. Aynı hanede yaşayan evli kardeşlerin gelirleri, ilgili yönetmelik gereği hesaba katılmaz.
24. Maaşlara ek olarak alınan fazla mesai ücretleri ve taraf ödemeleri, gelir hesaplamasında dikkate alınır.
25. ÖTV istisnasıyla edinilen araçların alım ve satımında bildirim yapılması gerekmektedir. Bu araçlar, hanede bakım maaşının kesilmesine neden olmaz; ancak alım şekli ihtiyaç değerlendirmesinde göz önünde bulundurulur.
26. Hanede verilen bakım maaşı haczedilemez.
27. hanedeki bakım maaşı, bu maaş gösterilerek banka kredisi almak için kullanılamaz.
28. Engelli birey bir bakım kurumuna yerleştirildiğinde, bakım maaşı otomatik olarak durdurulur. Ancak engelli birey geçici olarak bakım hanesinde kalıyorsa, ilgili mercilere bilgi verilmesi gerekir; bu durumda maaşların kesilmemesi gerektiği belirtilmektedir. Engelli bireylerin sosyal hayata katılımını desteklemek amacıyla, hanede bakım maaşı alanlar, Bakanlığa bağlı gündüz hizmeti veren aile danışmanlığı ve rehabilitasyon merkezlerinden haftada en fazla 16 saat yararlanabilir. Ayrıca, bu merkezlerde bir yıl içinde en fazla 30 gün kalabilirler; bu durum, maaşın kesilmesine yol açmaz.
29. Ebeveynleri boşanan engelli bireyler, velayeti almayan ebeveyni tarafından bakılıyorsa (örneğin, velayet baba tarafından ise ve anne bakıyorsa) bakım maaşı alabilirler. Ancak velayeti alan ebeveynin gelirinin, ayrı bir hane oluştursalar dahi, hane gelirine dahil edileceği unutulmamalıdır.
30. hane sahipliği, bakım maaşını etkilemez. Yeni bir hane alındığında bildirim yapılması gereklidir. Ayrıca, her türlü kira geliri hane gelirine dahil edilir.
31. Görme engellilerin durumuna göre eğitim, sosyal ve mesleki rehabilitasyon amacıyla yatılı kalmış oldukları konularda, Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından 20 Şubat 2012 tarihinde yayınlanan Genelge (2012/8), hanedeki bakım maaşlarının kesilmemesi yönünde açıklama yapılmıştır.
32. Aynı hanede yaşamayan eş, çocuk ve kardeşlerin (evli olmayanlar) gelirleri hesaplamada dikkate alınır.
    TSK ile ilişkili olan muvazzaf personelin OYAK kesintileri, gelir hesaplamalarına dahil edilmemektedir. Ancak, TSK bünyesinde çalışan devlet memurlarının OYAK’a üyeliği isteğe bağlı olduğundan, OYAK aidatları artık gelir hesaplamalarına dahil edilmeye başlanmıştır. Bu konuyla ilgili olarak il müdürlüklerinden bilgi almanız önerilmektedir.
33. Engelli bir bireyin bakım maaşı alması, onun çalışmasını engellemez. Önemli olan, engelli bireyin aldığı maaşla birlikte hane gelirinin artması durumunda, kişi başına düşen miktarın belirlenen sınırları aşmamasıdır. Ayrıca, bakım ihtiyacının varlığı ve ilgili heyetin kararı da göz önünde bulundurulmalıdır. Bakım veren kişinin, engelli bireye mesai saatleri içinde refakat etmesi gerekebilir.
34. Engelli bireylerin yakınlarının ticari faaliyetleriyle ilgili gelir hesaplamalarında, işletmenin toplam gelirinden giderlerin düşülerek elde edilen miktar esas alınmalıdır.
35. Hanede bakım maaşı alan annelerin sigortalı hale gelerek emekli olmaları konusunda henüz herhangi bir yasal düzenleme bulunmamaktadır.
36. Bakım maaşının Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları tarafından verileceği belirtilmekte ve gelir ölçümünde farklılıklar içeren yeni bir yönetmeliğin yakında yayınlanmasının beklendiği ifade edilmektedir.